Overleven onder en boven het ijs

Capelle - Winter. Water bevriest en ijs vormt zich op vijvers, singels en sloten. Water is een gekke stof: ijs als vaste stof is lichter dan vloeibaar water en daardoor blijft het drijven (bij alle andere stoffen is het juist andersom). Nog gekker: vloeibaar water met een temperatuur van 4 graden boven nul is het zwaarst waardoor bij ijsvorming dat water onderin de bevroren vijver of sloot komt te liggen.

Door Stichting Natuurvrienden Capelle

Deze unieke eigenschappen van water zorgen ervoor dat waterdieren onder het ijs de winter kunnen overleven. Zolang er voldoende zuurstof in het water is, overleven vissen, kikkers, waterslakken, libellenlarven en vele andere onderwaterbeestjes in de onderste waterlaag. Het feit dat zij allemaal koudbloedige dieren zijn helpt hen daarbij: hun lichaamstemperatuur past zich aan de omgeving aan. Hun stofwisseling en zuurstofbehoefte daalt daardoor. Grotere dieren zonder kieuwen zoals in de modder overwinterende groene kikker kunnen via hun huid zo nog voldoende zuurstof opnemen. Andere amfibieën als salamanders en padden overwinteren op het land in allerlei schuilplekjes. Je kunt hen helpen door in jouw tuin omgekeerde bloempotten (een beetje schuin), een steen- of takkenhoop te bedekken met herfstbladafval of stro. Tuinvijvers zijn belangrijk voor de stadsbiodiversiteit. In zelfs kleine tuinvijvers heerst er een heel ecosysteem. Bij vorst moet je het onderwaterleven beschermen door te zorgen voor voldoende zuurstof. Een eenvoudig piepschuimboei met deksel en na de ijsvorming via de opening een laagje water afhevelen voldoet. Er is dan een luchtlaagje onder het ijs. Om een wak te maken: geen hamer o.d. gebruiken, dat kan dodelijk zijn voor het onderwaterleven (extreme geluidsgolven)! Gewoon warm water gebruiken. Ook voldoende onderwaterplanten voor de zuurstofproductie is belangrijk.

Vogels die afhankelijk zijn van voedsel uit water hebben het altijd moeilijk als wateren bevriezen. Vogels hebben een lichaamstemperatuur van ongeveer 42 graden. Om dat kacheltje brandend te houden kan een dag zonder voedsel al fataal zijn.

De ijsvogelpopulatie kan zomaar met 75 procent afnemen in een vorstperiode zoals vorige winter gebeurde (in het Schollebos voor het eerst sinds jaren geen ijsvogelbroed). Gelukkig broedt de ijsvogel zeker drie per jaar met per nest van vier of vijf jongen, dus is er snel herstel.

www.natuurvriendencapelle.nl