Grote stijging van donoren, maar effect nieuwe wet nog onduidelijk

CAPELLE AAN DEN IJSSEL - De Donorwet zorgt ervoor dat alle volwassenen automatisch worden geregistreerd als orgaandonor, tenzij iemand nadrukkelijk doorgeeft geen donor te willen zijn. Het aantal donoren is sinds de invoering van de nieuwe wet, op 1 juli 2020, flink gestegen, maar het effect van de Donorwet is nog niet helemaal duidelijk.

Inmiddels zijn 13,5 miljoen mensen opgenomen in het Donorregister, bijna het dubbele ten opzichte van 2020. Dat blijkt uit de meest recente landelijke cijfers van begin deze maand. Eind juli is de keuze van iedereen vastgelegd. Momenteel staat 36 procent in het register als donor, 32 procent als geen donor, en maakt 21 procent geen bezwaar.

Actuele cijfers zijn er nog niet voor alle gemeenten, maar in 2020 stond 19 procent in Capelle aan den IJssel geregistreerd als donor met of zonder beperkingen. 19 procent geeft geen toestemming voor donatie.

Donorschap vastleggen

“We zijn blij dat de wet ervoor zorgt dat mensen in ieder geval een keuze maken en geregistreerd staan”, zegt woordvoerder Yvonne van Hemmen van de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS). Voorheen was het zo dat veel mensen niks hadden vastgelegd. “Dat zorgde soms voor ingewikkelde situaties”, weet Van Hemmen. “Nabestaanden kregen op een zwaar beladen moment de vraag of hun geliefde wel of niet wilde doneren. Het is niet gemakkelijk om zo’n besluit te nemen als emoties de boventoon voeren.”

Orgaandonatie tegenhouden is met de nieuwe wet een stuk lastiger. Als iemand geregistreerd staat als ‘geen bezwaar tegen donatie’, dan kunnen nabestaanden de procedure alleen stoppen met ernstige bezwaren en als ze aannemelijk kunnen maken dat de overledene geen donor wilde zijn. Maar in principe kan een familie donatie niet stoppen als iemand geen keuze heeft doorgegeven en daarom staat ingeschreven als donor.

Wachtlijsten

Of de wet zorgt voor kortere wachtlijsten en meer organen kan een jaar na ingang nog niet worden gezegd. “Dat hangt van verschillende factoren af en bovendien hebben er tijdens de pandemie minder transplantaties plaatsgevonden. We weten nog niet wat er precies uit gaat komen”, aldus Van Hemmen. Tevens moeten donoren aan specifieke eisen voldoen om geschikt te worden bevonden. “Het hangt ondermeer af van de plaats waar iemand overlijdt en de manier waarop”, legt de woordvoerder uit.

In zo goed als alle gevallen kan iemand alleen doneren als diegene tijdens overlijden op een intensive care van een ziekenhuis ligt, omdat op die plek organen heel precies in de gaten gehouden en op tijd uit een lichaam gehaald kunnen worden. In de praktijk komt dat neer op een paar honderd donoren per jaar die onder de juiste omstandigheden overlijden. Dat is een reden waarom er volop wordt geëxperimenteerd met opknappen van afgekeurde organen, zodat meer in de toekomst meer organen van de groeiende groep donoren kan worden ingezet.

Het afgelopen jaar heeft iedereen van 18 jaar en ouder, die nog geen keuze had gemaakt, een oproep gekregen zich te laten vastleggen in het register. Bij het niet beantwoorden van de brief volgde een herinnering en voor de mensen die ook daar geen gehoor aan gaven, volgde een bevestigingsbrief met de melding dat ze geregistreerd staan als geen bezwaar tegen donatie. Deze keuze kan online met DigiD of per brief op een later moment alsnog worden aangepast.

Nog altijd veel vraag naar donororganen

De nieuwe Donorwet is er gekomen omdat de vraag naar donororganen groot is. In Nederland wachten volgens de NTS ongeveer duizend mensen op een orgaan. De wachtlijst voor organen wordt beheerd door Eurotransplant, een stichting waarbinnen acht Europese landen waaronder Nederland samenwerken. In die landen staan ongeveer 14.000 mensen op de wachtlijst voor een orgaan.

Zo ziet het proces van een orgaandonatie eruit:

1. Nadat een arts een mogelijke donor heeft aangemeld, komt een orgaandonatiecoördinator naar het ziekenhuis. Die persoon laat onder meer onderzoek uitvoeren naar de organen.

   Na het vinden van een geschikte donor vindt er een donoroperatie plaats door een uitnameteam. Zo’n operatie kan tussen de drie en zes uur duren.

   De volgorde waarin organen worden verwijderd is afhankelijk van hoe lang bepaalde organen doorbloed moeten blijven. Daarom is de volgorde altijd hetzelfde: hart, longen, dunne darm, lever, alvleesklier en als laatste nieren.

   Als de organen eenmaal uit het lichaam zijn gaat de tijd dringen. Elk orgaan heeft een bepaalde houdbaarheid.